Twee weken geleden zat ik met Elissa bij de kapper, zij met een hoofd (half)vol haarverf en een grote glimlach. En ik was minstens zo blij; omdat ik haar zo een belangrijke levensles kon meegeven én een onhandige ‘programmering’ (waar ik al jaren mee worstel en die ik per ongeluk al aardig aan haar had doorgeven) weer een stukje kon terugdraaien.

Toen ik mijn vriend leerde kennen, viel hem al vrij snel op dat mijn – voor mij onbewuste – overtuiging is dat de grotere of grootse dingen (bijvoorbeeld reizen, uit eten gaan, duurdere merken kleren kopen) van het leven niet voor mij waren weggelegd. En toen hij dat benoemde, voelde ik dat zijn observatie klopte. Ik heb diep vanbinnen altijd het gevoel gehad dat ik blij mag zijn met de kruimels van het leven (waar ik vervolgens met mijn creativiteit weer veel leuks van weet te maken). En meer verwachten, nee, dat was niet voor mij weggelegd. Daar was mijn vriend het absoluut niet mee eens. Inmiddels geloof ik het. Nu probeer ik ervoor te zorgen dat mijn kinderen mijn programmering niet overnemen. Maar dat zij een positievere overtuiging gaan voelen; vol vertrouwen dromen en die dromen stapje voor stapje waar gaan maken.

Voor mij is mijn programmering nogal een dingetje. In mijn kinderjaren hebben we het niet breed gehad. Armoe was het ook niet, maar we droegen bijvoorbeeld wel voornamelijk gekregen of zelfgemaakte kleren, we kochten niet een nieuwe bank, maar mijn moeder maakte nieuwe hoezen voor de kussens en we verfden het hout in een andere kleur. Kinderfeestjes waren altijd thuis, het lekkers altijd zelfgemaakt. Dat gebeurde allemaal met veel vrolijke creativiteit en dat heeft me heel veel moois gebracht. Bijvoorbeeld hoeveel je zelf kunt maken, hoe leuk dat is, hoeveel voldoening en zelfvertrouwen dat geeft (ik ben nu de klusser in huis). En hoe je van iets eenvoudigs iets geweldigs kunt maken door creativiteit, omdenken, een positieve energie.

Tegelijk is toen mijn programmering ontstaan dat een groter leven, meer wensen, meer ruimte innemen, niet voor mij was weggelegd. Nu niet en ook later niet. Dat ik het zou moeten doen met de kruimels die andere mensen over hielden. Ik heb me wel eens afgevraagd of het te maken heeft met de Twentse roots van mij voorouders en ouders; waar er enkele rijke en invloedrijke herenboeren waren en vooral veel zeer arme kleine boertjes, zoals de ouders van mijn opa en oma.

Ik heb het altijd mooi gevonden hoe mijn opa en oma hard werkten en tevreden waren met hun leven en grote dromen niet nodig leken te vinden. Ze genoten van de moestuin en de vele fuchsia’s mooi houden, lekker koken, sjoelen met vrienden, kaartavondjes, bezoekjes aan familie, fietstochten langs de Regge, wandelvakanties in Duitsland. Ik vond het mooi en het hield me tegen.

Want ik had wel dromen en wensen, maar durfde daar niet om te vragen, er niet voor te gaan. Zoals die gave laarzen die ik op mijn 9e supergraag had gewild; want die waren vast te duur. En ook niet persé nodig (toch droomde ik er avond na avond van en keek ik vol bewondering naar die van mijn klasgenootjes. Voor mij voelde het als onbereikbaar). Voor mijn 10e verjaardag durfde ik niet om een fiets mét versnellingen te vragen, ook al wilde ik dat al lang zó graag. En paardrijles was al jaren mijn grootste droom, maar ook die sprak ik nooit uit. Want onbetaalbaar. Niet voor ons bedoeld.

Zo waren er nog veel meer dingen wensen, ideeën, plannen die ik niet uit sprak. Want er was waarschijnlijk toch geen geld voor. En ons leven was zo toch ook goed. Bovendien zou mijn moeder zich maar schuldig voelen dat ze nee moest gaan zeggen, dat wilde ik niet. En het zou vast niet lukken. Dus bleef ik stil. En langzamerhand hield ik ook maar op met dromen.

Er gebeurden echt ook dingen die wel groots waren, zoals een bijzondere reis naar Indonesië met ons gezin en aanhang. En de reis naar Maleisië en Vietnam, als alleenstaande moeder die nog maar heel weinig alleen had gereisd en dan ook nog met twee kleine kinderen, op uitnodiging van het gezin van mijn geëmigreerde broer en schoonzus. Toch ging ik daardoor niet groter denken, dromen en doen. Nu ik erover nadenk; waarschijnlijk omdat het voelde als onverwachte kadootjes van een ander, niet als iets waar ik op kon rekenen, of belangrijker: waar ik zelf voor zou kunnen zorgen. Het klein denken bleef. Ook bij dagelijkse dingen, zoals mijn werk. Daar durfde ik ook nooit groot te denken of plannen te maken en na te jagen, onder meer omdat ik al tijdens mijn studietijd wist dat ik mijn studie zou af maken, maar er niet mee aan de slag wilde en doordat mijn eerste baan na mijn studietijd me een flinke knauw in mijn zelfvertrouwen had gegeven.

Sinds mijn vriend me hier op wees, heeft hij me laten zien dat ook ik mooie belevenissen, dingen, etentjes, kleren, avonden, wijntjes en momenten voor mij zijn weggelegd. Hij liet me vertellen over mijn dromen (zoals naar Rome en New York met hem, naar Parijs met Milan en Elissa), nam me soms mee én spoorde me aan ook af en toe gewoon dingen te gaan doen die ik voorheen als buiten mijn bereik zag. Hij nam me mee uit eten in goede restaurants en langzamerhand begon ik ook hem en/of de kinderen mee uit eten te nemen. Hij kocht onverwacht een mooie tas voor me en ik een prachtige jas die ik anders zou hebben laten hangen.

Hij liet me zo langzamerhand beseffen dat er wel degelijk veel meer binnen mijn bereik is. En dat ik het klein denken en klein leven los mag laten. Dat de wereld ook voor mij open ligt. Dat ik mag dromen, die dromen mag uitspreken en vervolgens plannen maken om ze te realiseren.

Wat het met me doet; beetje bij beetje beginnen mijn dromen weer naar boven te komen. Durf ik stiekem te denken aan wat ik zo graag mee zou willen maken in mijn leven (schrijven voor bijvoorbeeld tijdschrift Flow of Happiness Magazine over Growing Kids onderwerpen, interviews met interessante experts of wijze mensen van over de hele wereld over persoonlijke ontwikkeling en opvoeden en hierover, met Elissa een avontuurlijk reis maken inclusief paardrijden (wat ik nog maar minimaal kan) en met Milan een reis die past bij hem en zijn dromen (moderne architectuur?), een vakantiehuisje aan zee waar ik vaak kan zijn en schrijven). En dat ik dat zelf kan verwezenlijken.

Daar moest ik blijkbaar eerst 45 jaar voor worden…

Ik ben niet iemand die persé groots en veel wil. Ik kan oprecht heel blij kan zijn met wat er is; juist de kleine momenten in het leven maken me gelukkig, zoals de onverwacht prachtige eerlijke gesprekken als ik Milan en Elissa naar bed breng, de verbondenheid die ik voel met mijn zus, de langdurige vriendschappen, het uren bevlogen kletsen met mijn vriend, mijn zorgzame fijne vrolijke familie. En van hoe ik met mijn creativiteit en optimisme van vrijwel alles iets leuks weet te maken. Ik hoef geen grote rijkdom, vele verre reizen, een schoencollectie, de nieuwste gadgets. Daarvoor vind ik zorgzaamheid voor onze planeet en haar bewoners te belangrijk. En ben ik oprecht blij met wat er al is, net zoals mijn voorouders en ook ouders mij dat voorleefden. Dat wil ik Milan en Elissa ook meegeven.

Maar daarnaast geniet ik ervan dat ik wél weer ben gaan dromen, erin ben gaan geloven dat ik die dromen kan verwezenlijken en ze nu stapje voor stapje aanpak.

Dat gun ik mijn kinderen ook en dan van jongs af aan.

Dus toen Milan op zijn 10e heel graag een laptop wilde, heb ik die droom helpen realiseren. Toen Elissa heel graag op paardrijden wilde, heeft ze een proefles gevolgd en deden we op onze vakanties op Terschelling samen we een buitenrit. Voor haar 10e kreeg zij paardrijlessen cadeau.

Ook bij Milan en Elissa ontdek ik dat ze met enige regelmaat dromen voor zichzelf houden “omdat dat vast niet kan”. Als ik er toevallig toch achter kom, maak ik die droom juist wel bespreekbaar. Ik doe geen beloftes, maar zeg dat we samen ons best gaan doen om te kijken hoe we die droom, op kortere of langere tijd, kunnen gaan realiseren. Soms is zo’n droom zo simpel als een middagje samen schilderen of iets naaien (voor Elissa) of samen naar een filmpje van een Youtuber of van Backrooms kijken, zodat je moeder eindelijk gaat snappen waarom je die filmpjes zo cool vindt.

Elissa had al een tijdje een grotere wens: haar haren laten verven. Ze wist nog niet welke kleur en op welke manier, maar wel dát ze het graag wilde. En vlak voor haar 12e verjaardag bedacht ik dat dit precies zo’n stapje kan zijn bij het steeds meer gaan geloven dat je je dromen waar kunt maken. Dus in het kader van haar 12e verjaardag en de stap naar de middelbare school, hebben we een afspraak gemaakt bij de Kappers Akademie. Vandaag zaten we er samen. Ze genoot van het proces. Nu heeft ze een cool kapsel met meerdere kleuren en ze straalt; omdat deze al lange tijd gedroomde droom is uitgekomen. Ja meissie, er is zo veel mogelijk.

Gisteren keken we het laatste deel van de Titanic, waarin Rose (Kate Winslet) op een stuk drijvend hout ligt met Jack Dawson (Leonardo DiCaprio) ernaast in het ijskoude water, nadat de Titanic is gezonken. Hij laat haar beloven om haar dromen nooit los te laten. Terwijl hij kouder en kouder krijgt, doet ze hem die belofte. Hij overleeft het niet, maar die belofte geeft haar de moed om door te zetten. En ze komt haar belofte aan hem na. In de laatste scene zie je Rose als oude dame op haar bed slapen, met naast haar hoofdeinde foto’s van verre reizen, als piloot van een van de eerste vliegtuigen, paardrijdend en op meer avonturen.

Ik vraag Elissa “Wat zijn jouw dromen? Wat voor avonturen zou jij nog willen beleven?” “Ik weet het niet” antwoordt ze me. “Als je het wel een beetje weet, laat het me dan maar weten, dan gaan we samen kijken hoe je die droom kunt verwezenlijken.” Ik krijg een dikke knuffel en een warme glimlach terwijl ze me zegt “dat ga ik zeker doen mam.” Mooi onderwerp om zo af en toe eens een gesprekje over te beginnen. Ik ben benieuwd. Maar allerbelangrijkste: het voorleven. Dus zelf dromen, ze uitspreken en laten zien hoe ik ze in kleine stapjes waar maak.

-> Growing Kids krijgt binnenkort een nieuwe website: growingparentsgrowingkids.nl. Nog niet af, maar je kunt alvast een kijkje nemen! Je vindt hier ook inspirerende TED Talks en boeken. En meer over het Veerkracht Project waaraan ik in januari 2024 ga beginnen…